A lo largo de estos días posteriores al fallecimiento de nuestra presidenta, AIDA MENÉNDEZ LORENZO, han sido innumerables los mensajes de condolencias, de ánimo y de recuerdo aparecidos en prensa y redes sociales. En todos ellos las palabras más repetidas son tenaz, entusiasta, valiente, luchadora, decidida, tenaz, con carácter, capaz de aglutinar a todos alrededor de una idea, y más referidas a sus muchas virtudes. Pero sobre todo lo que más sobresale en estos mensajes es la mención a SU CAMINO, y es que todo el mundo está de acuerdo en la misma idea, el Camino de Invierno a Santiago debe su existencia a Aida Menéndez y a su lucha por esta ruta, muchas veces contra viento y marea. 

Ha sido ella, en un principio prácticamente en solitario y posteriormente contando con unos pocos incondicionales la que ha creado "de la nada" una ruta Jacobea que hoy en día tiene el mismo estatus que el resto de Caminos ya con larga trayectoria. Es por ello que sí podemos considerar el Camino de Invierno a Santiago como "su camino"

Solo queda que, desde donde esté, pueda disfrutar de todo el desarrollo que esta ruta tiene y tendrá en un futuro, para así poder sentir que ese gran trabajo realizado da sus frutos.

Desde esta Asociación Camiños a Santiago pola Ribeira Sacra, que ella fundó y presidió hasta el día de su fallecimiento solo nos queda decir una palabra ¡¡¡GRACIAS!!!

Y, como una pequeña muestra de esa gratitud, hemos recopilado una gran cantidad de mensajes recibidos a través de prensa y redes sociales, y que reproducimos a continuación.

 

AIDA MENÉNDEZ – IN MEMORIAM

14-07-2022

Empezamos resaltando as mensaxes de condolencias e ánimos recibidas a través do WhatsApp da Xunta Directiva da Asociación tanto do presidente actual da Xunta de Galicia Alfonso Rueda, como do anterior e actual presidente do Partido Popular Alberto Núñez Feijóo.

 

MEDIOS DE COMUNICACIÓN

  • ONDA CERO: 

Finou en Ourense Aida Menéndez Lorenzo, presidenta da Asociación Camiño de Inverno pola Ribeira Sacra. Tiña 69 anos de idade. Loitadora incansable por esta ruta xacobea, á promoción, divulgación e estudo deste Camiño estivo adicada desde finais da década dos 90 do século pasado. D.E.P Aida. Bo Camiño. Para sempre na nosa memoria. 

O noso ánimo para familia e amigos. De corazón con todos eles.

Este é o comunicado feito público pola directiva da Asociación Camino de Invierno por Ribeira Sacra:

"Con moita pena e tristura comunicámosvos que a nosa querida amiga e presidenta da Asociación Camiño de Inverno, faleceu hoxe en Ourense.

A misa de funeral celebrarase na igrexa parroquial de San Lourenzo de Piñor, mañá día 14 ás oito da tarde. O tanatorio está situado na mesma contorna da igrexa.

A Asociación organizará unha misa de funeral en Monforte en datas próximas das que informaremos no seu momento."

 

  • LA VOZ DE GALICIA LEMOS:

Fallece Aida Menéndez, impulsora de la recuperación del Camino de Invierno

Tenía 69 años y una grave enfermedad la había alejado de la vida pública

Aida Menéndez Lorenzo, presidenta de la Asociación Camiños a Santiago pola Ribeira Sacra e impulsora de la recuperación del Camino de Invierno falleció este miércoles a los 69 años. Una grave enfermedad la había alejado en los últimos tiempos de la vida pública, en la que tuvo una importante presencia primero como concejala de Cultura y luego como divulgadora de la ruta jacobea que fue reconocida oficialmente en el 2016. Aida Menéndez, viuda del empresario monfortino Francisco Pérez Tesouro, deja dos hijos. El sepelio será este jueves, a las ocho de la tarde, en la iglesia parroquial de San Lorenzo de Piñor, en el municipio ourensano de Barbadás, de donde era originaria.

Antes de su jubilación, Aida Menéndez desempeñaba la docencia en el instituto de Monforte A Pinguela. Con anterioridad también había sido profesora en otro centro local de enseñanza secundaria, el instituto Daviña Rey. En los últimos años compaginó esa labor con una intensa actividad de estudio y promoción del Camino de Invierno, aunque su presencia en la vida pública de la capital de la Ribeira Sacra ya era notoria con anterioridad. Concretamente a partir del año 1995, cuando fue designada responsable del área municipal de Educación.

Ese año, y por vez primera, tuvo lugar en Monforte un acto solemne de apertura del curso escolar, en el que Aida Menéndez compartió la mesa presidencial con el entonces alcalde, Nazario Pin, y el poeta Manuel María, que ofreció una conferencia sobre la importancia de la lectura y la tradición histórica de Monforte como capital estudiantil de la provincia de Lugo.

Por ser mujer

Posteriormente, pasaría a compaginar el área municipal de Educación con las competencias de la delegación de Cultura. «Tuve reticencias para entrar en política, me sentía muy cómoda en mi trabajo y con mi familia. La educación que hemos recibido muchas mujeres convierte en un reto el acceso a determinadas parcelas. Te cuesta decidirte porque, al ser minoría, te sientes más señalada. Solo por ser mujer, desde un principio me sentí obligada a trabajar más que mis compañeros de corporación», declaraba en una entrevista publicada en La Voz con ese motivo en julio de 1997. Durante esa época, Aida Menéndez formó parte del grupo de historiadores e investigadores a los que se debe la redacción del exhaustivo trabajo que permitió recuperar el trazado del Camino de Invierno y que desembocó en su declaración como ruta oficial de peregrinación a Santiago por parte de la Consellería de Cultura. En el 2004, la presidenta de la Asociación.

Camiños a Santiago pola Ribeira Sacra ya mantenía frecuentes reuniones con responsables municipales de las comarcas del Bierzo, Valdeorras y Deza —por las que discurre el Camino de Invierno— con vistas a conseguir la oficialidad que llegaría quince años después. «Tenemos que hacer fuerza todos, no podemos caminar por separado», insistía en aquella época.

En octubre del 2021, se asomó por última vez a los medios para anunciar la reanudación de las caminatas promocionales del Camino de Invierno que organizaba periódicamente la Asociación Camiños a Santiago pola Ribeira Sacra y que se habían visto alteradas como consecuencia de la pandemia. Su última batalla relacionada con esta ruta de peregrinación tenía que ver con su trazado oficial, aún pendiente de publicación. Por tradición histórica, abogaba por la entrada de los peregrinos a Monforte a través del barrio de As Cruces. La Consellería de Cultura tendrá la última palabra.

 

  • LA VOZ DE GALICIA (ROMÁN RODRÍGUEZ):

O Camiño de Aida

ROMÁN RODRÍGUEZ

A primeira vez que falei con Aida Menéndez levei unha boa sorpresa. Era o ano 1999. Acompañada por Nazario Pin, entón alcalde de Monforte de Lemos, comentoume algo que nunca escoitara antes: había un Camiño de Santiago que entraba a Galicia por Valdeorras, cruzaba a Ribeira Sacra e enlazaba coa Vía da Prata en Lalín: o Camiño de Inverno.

Ningún dos dous podíamos imaxinar que estabamos comezando a percorrer unha ruta que, dezasete anos despois, tería o mellor dos desenlaces posibles. Ao principio, teño que recoñecelo, foi todo un descubrimento. Pero aos poucos funme dando conta de que aquela idea tiña un transfondo histórico e realista que podía configurar un dos Camiños máis diversos, fermosos e atractivos. 

A partir de aí, Aida, muller entusiasta, valente, decidida, con carácter e capacidade para aglutinar ás persoas, foi levándonos a moitos de nós por un Camiño que ela coñecía mellor que ninguén. Lembro a axuda de amigos como Eliseo Diéguez, rexedor de Rodeiro, Danielito e outros. E lembro tamén algunhas andainas para colocar estacas, sinalizando o que daquela era un incipiente itinerario que ao final se materializou nun dos Camiños con máis futuro.

Seguiron despois moitas reunións, máis camiñadas, conversas,... E sempre vin nela unha paixón e unha determinación digna de todo eloxio. Cando no ano 2016, xa como conselleiro na Xunta, levamos ao Parlamento a Lei do Patrimonio Cultural, que facía oficial o Camiño de Inverno, Aida foi a primeira persoa á que chamei. A súa aprobación foi o avance definitivo, ao que seguiu a mellora da ruta, a súa sinalización ou a apertura do primeiro albergue público. 

Tamén atopei en Aida unha aliada na declaración da Ribeira Sacra como Ben de Interese Cultural, un paso imprescindible da candidatura a Patrimonio Mundial da Unesco, fito que ela non viu cumprido, pero que agardamos dedicarlle máis pronto que tarde. Un deses moitos proxectos que compartimos e que pensabamos que era bo para as terras da Ribeira Sacra, para o Deza, para Valdeorras. En definitiva, que era bo para Galicia enteira.

Aida non era unha muller calquera. Non deixaba indiferente ás persoas, coas que sabía xerar complicidades. Era Aida cos puntos fortes e debilidades que calquera temos. E sempre cunha visión positiva da vida. Cando na noite do mércores souben do seu falecemento, asolagoume unha fonda tristura. 

Dígoo desde xa, aínda co seu recordo moi latente, que merece unha homenaxe das boas xentes do seu concello de Monforte, onde foi concelleira, mestra, nai e persoa que quería aos seus veciños e era apreciada por eles. 

Aida, sei que onde esteas, sentiraste orgullosa do moito que fixeches. As persoas que te coñecemos tamén o estamos. Sen ti, esta ruta, un gran recurso da Galicia interior, non existiría. Sería unha descoñecida. Aquí seguiremos percorrendo o Camiño de Inverno, o teu Camiño, o Camiño de Aida.

 

  • LA VOZ DE GALICIA DEZA e FARO DE VIGO DEZA:

Faleceu a promotora do Camiño de Inverno. Afastada da vida pública por unha grave enfermidade, sempre tivo un fonda relación coa comarca de Deza

DANIEL GONZÁLEZ ALÉN, cronista oficial de Lalín.

 

Na parroquia ourensana de San Lourenzo de Piñor, de onde era nativa, foi soterrada onte a que fora principal promotora e inesquecible compañeira no labor a prol da difusión e o recoñecemento do Camiño de Inverno e presidenta da Asociación dos Camiños de Inverno a Compostela, Aida Menéndez Lorenzo. A finada levaba meses afastada da intensa actividade que viña desenvolvendo nese senso, logo de serlle diagnosticado un cancro cerebral. Para datas vindeiras, a asociación que presidiu dende a súa fundación vai programar unha misa funeral en Monforte de Lemos, cidade na que decorreu a maior parte da súa vida, participando activamente nos eidos da política, o ensino e a actividade cultural e social deste concello lucense. 

Coñecín a Aida Menéndez a principios do século cando o entón concelleiro de Cultura de Lalín, Román Rodríguez, nos encomendara o labor de trazar o Camiño de Inverno polas terras de Lalín, que Aida, daquela concelleira de Cultura e Turismo en Monforte de Lemos, promovía, buscando apoios nos distintos concellos que atravesaba esta antiga ruta xacobea. No de Rodeiro xa viña contando coa colaboración do entón alcalde Eliseo Diéguez e o bibliotecario Pepe Carballo. Axiña comezamos unha longa colaboración, que duraría mais de vinte anos a prol do estudo, difusión e apoio deste Camiño, coa pretensión de obter o seu recoñecemento oficial: confección da primeira guía do Camiño de Inverno; participación nas etapas de promoción do Camiño de Inverno pola Ribeira Sacra que ela fundara e presidía; colaboracións no anuario Vía Jacobina que ela mesmo dirixía; participación en conferencias, presentacións e diversas actividades relacionadas co Camiño nas distintas localidades polas que decorre esta ruta xacobea, sempre de xeito desinteresado e altruísta, con grande entusiasmo e dedicación.

A presenza de Aida Menéndez na comarca de Deza foi continua no tempo e na intensidade das actividades relacionadas coa promoción do Camiño de Inverno e mesmo con outras referentes á cultura, colaborando cos concellos, os colectivos ou particulares dezaos, sabendo gañar a amizade e a axuda para a causa do Camiño de activos colaboradores coma Fernando López Jácome, Luís Fernando Pérez Méndez, Francisco Villanueva, Emiliano García Méijome, Manuel Ferro, Paco Ledo e José Luís Rodríguez Jácome, por citar algúns amigos dezaos que agora nos veñen a memoria, ademais dos seus parentes, os Taboada Lorenzo, propietarios de negocios de funeraria e xestoría en Lalín, aos que a cotío visitaba. 

A grande, atinada e continuada actividade despregada por Aida Menéndez a prol do Camiño de Inverno foi decisiva para o recoñecemento oficial desta ruta de peregrinación a Compostela en 2016, e malia que en adiante os políticos e a xente dos negocios da hostalería que irían xurdindo o abeiro desta ruta quixeron para si os méritos e tirar partido desta nova vía do Xacobeo, a figura de Aida Menéndez terá que ser recoñecida sempre coma a grande promotora e pioneira do Camiño de Inverno, á marxe de outros méritos que nos eidos publico e privado soubo acadar na súa proveitosa existencia da que dan conta agora moios medios de comunicación, truncada pola cruel enfermidade que a a afastou nos últimos meses de toda actividade, emprendendo antes de tempo o seu último camiño onde todos algún día, nos habemos de atopar.

 

  • EL PROGRESO

Fallece Aida Menéndez, la principal impulsora del Camino de Invierno por la Ribeira Sacra

A última hora de la tarde de ayer se conoció el fallecimiento de Aida Menéndez Lorenzo, exconcejala de Cultura del Ayuntamiento de Monforte entre los años 1997 y 2003 y la principal impulsora de la ruta de peregrinación a Santiago ahora reconocida oficialmente bajo el nombre Camino de Invierno. Aida Menéndez, natural de Barbadás (Ourense), pasó gran parte de su vida en Monforte. Casada con el conocido empresario Paco Tesouro, fallecido hace ya varios años, desarrolló su vida laboral como profesora y psicopedagoga en la ciudad del Cabe, donde crio a dos hijos

Su inquietud por la historia de las Terras de Lemos la llevaron a profundizar en aspectos desconocidos del patrimonio cultural de la Ribeira Sacra. Fue cuando hace un cuarto de siglo comenzó a contactar con numerosos estudiosos que avalasen con documentos y estudios la existencia del Camino de Invierno, al tiempo que montaba la asociación Amigos do Camiño a Santiago pola Ribeira Sacra.

Recientemente, su número dos en este colectivo, Manuel Eiriz, estuvo en el acto de inauguración del albergue de peregrinos del palacio episcopal de Diomondi, en O Saviñao, realizado por la Xunta; expresando su enorme deseo de que Menéndez, ya muy enferma, hubiese podido ver uno de sus muchos anhelos relativos al Camino de Invierno.

El sepelio es a las ocho de la tarde de este jueves en San Lourenzo de Piñor, en Barbadás.

 

El Camino de Invierno debe a Aida Menéndez su existencia e impulso

Luis A. Rodríguez

La profesora, psicopedagoga y concejala de Cultura del Concello de Monforte entre 1996 y 2003 recibió sepultura en Piñor, en Ourense.

La profesora jubilada, psicopedagoga y responsable del área del Cultura del Ayuntamiento de Monforte entre 1996 y 2003, Aida Sara Menéndez Lorenzo, quien falleció en la tarde de este miércoles a los 69 años de edad debido a un enfermedad terminal, recibió sepultura en la tarde de ayer en la iglesia parroquial de San Lourenzo de Piñor (Ourense). Fueron cientos las muestras de condolencia por el fallecimiento de una mujer que descubrió el Camino de Invierno -ruta de peregrinación a Santiago reconocida oficialmente en agosto de 2016- y que a través de la asociación Camiños a Santiago pola Ribeira Sacra no se cansó de promocionar tanto por toda España como por el extranjero.

Aida Menéndez entró en la política local monfortina de la mano del popular Nazario Pin cuando este ganó las elecciones municipales de 1995. Su primera dedicación en el gobierno local fue la concejalía de Educación, asumiendo en 1996 la de Cultura tras la renuncia de su compañero de partido Alejandro Sousa. En este departamento municipal se mantuvo hasta el año 2003, cuando decidió apartarse del municipalismo y dedicar todos sus esfuerzos a poner en valor el Camino de Invierno desde un colectivo sin ánimo de lucro.

Antes, como concejala. recuperó la procesión de la Dolorosa y el Ecce Homo por Semana Santa, las fiestas en honor a la virgen del Carmen en A Estación y la puesta en marcha del conservatorio de música Mestre Ibáñez, además de convocar cursos de verano dirigidos a estudiantes auspiciados por la Universidade Vigo para ahondar en la historia de Monforte, lo que dio pie a la elaboración de un exhaustivo informe que avalaba el pasado judío de la ciudad. Ello permitió que Monforte entrase a formar parte de la Red Española de Juderías, Camino de Sefarad.

Tras todas esas acciones para impulsar la cultura local, Aida Menéndez se dedicó en cuerpo y alma a seguir investigando sobre el Camino de Invierno, al tiempo que de forma insistente le pedía a la Xunta de Galicia su reconocimiento oficial. Suya es la autoría de la guía más completa editada hasta la actualidad, con varias ediciones a sus espaldas, de la ruta de peregrinación que parte del Bierzo (León) y pasa por Valdeorras y la Ribeira Sacra antes de llegar a O Deza.

 

  • EL CORREO GALLEGO

Aida Menéndez y el Camino de Invierno

Hablaba con pasión, incluso con vehemencia, sobre su Camino de Invierno. Y digo “su”, porque en él volcó sus energías, desvelos y publicaciones. El año que la Xunta de Galicia hizo oficial esta ruta alternativa a O Cebreiro, 2016, Aida Menéndez Lorenzo nos recibió junto a los Escolapios de Monforte. Ocho personas hacíamos gozosamente este Camino y nos sentíamos felices por conocer a su gran impulsora, poder transmitirle nuestras sensaciones y adquirir ejemplares de su guía, que ella firmaba con gusto. Aida había fundado a finales de los noventa la Asociación Camiños a Santiago pola Ribeira Sacra, que hoy tiene más de cuatrocientos socios. Tuve la suerte de asistir a su vigésimo aniversario en la capital de Lemos, que se celebró, entre otras actividades, con la actuación de Amancio Prada en la iglesia de Nuestra Señora de la Antigua. Aquel 27 de abril de 2019 Aida estaba exultante, arropada por socios, vecinos, amigos y dos conselleiros –Conde y Román-, entre otras autoridades.

Pero nuestra relación ganó enteros cuando, desde la Asociación de Antigos Alumnos e Amigos da USC (Alumni USC) nos embarcamos en la producción de una muestra fotográfica del Camino de Invierno, titulada Lugares únicos, heroínas e anfitrións, así como en volver a la ruta que comienza en Ponferrada; aunque en esta ocasión el grupo creció hasta superar la treintena de participantes. El autor de las fotos, José Manuel Ortigueira, decidió incluir a los presidentes de las asociaciones del camino implantadas en su trazado. Y así quedó inmortalizada Aida Menéndez como una de las heroínas del Camino de Invierno. Ella nos acompañó en los actos de inauguración de la muestra en Santiago y Monforte, aprovechando la ocasión para comentar la evolución de la ruta. Su principal reivindicación era la construcción de albergues, una instalación imprescindible para consolidarla. Pero también demandaba, como todos los peregrinos, la apertura de las iglesias. Y cuando menos, señalaba tres: San Miguel de Montefurado, San Vicente del Pino y San Paio de Diomondi. Al lado de esta última iglesia, situada antes de descender al Miño por los llamados codos de Belesar, fructificó el albergue donde los peregrinos duermen junto a tumbas medievales.

En el catálogo de la citada exposición, Aida firma un texto en el que también plantea la creación en Monforte de “un centro de acogida de peregrinos que sirviese, al mismo tiempo, de centro de interpretación de la ruta y de biblioteca jacobea”, una infraestructura conveniente, sin duda, en aras del asentamiento de la peregrinación y caminantes por este itinerario –que es de una belleza extraordinaria–, y la propia difusión del universo jacobeo.

El legado de esta mujer emprendedora, que fue enterrada hace unos días en Barbadás (Ourense), donde había nacido, es vasto y trascendental. Desde Alumni USC, de la que también era socia Aida, lamentamos profundamente su pérdida. Ahora toca que alguien sea capaz de coger el testigo y, con similar aliento, seguir tirando del carro. Porque Aida Menéndez era la Elías Valiña del Camino de Invierno. Pero de momento el Camino de Santiago está de luto.

 

CONCELLO DE MONFORTE DE LEMOS

O Concello de Monforte manifesta as súas condolencias polo falecemento de Aida Menéndez Lorenzo.

O Alcalde de Monforte de Lemos, José Tomé Roca, en representación da toda a Corporación municipal e das monfortinas e monfortinos, quere manifestar o pesar que hoxe sente a cidade de Monforte polo falecemento de Aida Menéndez Lorenzo, finada no día de onte.

Queremos mostrar o noso agradecemento pola súa dedicación como Concelleira de Cultura dende o ano 1996 ao 2003, e sobre todo polo traballo levado a cabo como Presidenta da Asociación do Camiño de Inverno a Santiago de Compostela.

Moitas gracias Aida. Descansa en paz.

 

 

CONCELLO DE SOBER

O Concello de Sober traslada o seu fondo pesar polo falecemento de Aida Menéndez Lorenzo, presidenta da Asociación Camiño de Inverno pola Ribeira Sacra, á quen lle agradece todo o seu traballo e dedicación. Sober e a Ribeira Sacra non te esquecerán.

 

WHATSAPP GRUPO CAMIÑO

  • Querida y admirada presidenta Aida (Suso)
  • Que Dios le premie todo lo que ha hecho por la Asociación y por este pueblo (Pilar Silvosa)
  • Querida amiga, solo tengo buenos recuerdos de ella, siempre pendiente de todos, llevándolo el Camino ahí donde fuera, entrañable... Siempre la tendré en mi corazón (Majechu)
  • Querida amiga (Luis)
  • Toda esta obra maravillosa deste Camiño de Inverno debémoscha a ti. Foi un placer traballar codo con codo contigo cando as cousas estaban difíciles e quedaba moito para o recoñecemento como ruta Xacobea oficial. Sempre nos meus pensamentos e no meu corazón! (Elsa Hermida Torres)
  • Siempre estará en nuestros corazones. Mucho le tenemos que agradecer (Fina Peralta)
  • Triste nova, que quede a súa forza con nós (Diana Carceller)
  • Unha mágoa a súa perda. Que a terra che sexa leve querida Aida (Berta)
  • Te echaremos mucho de menos .donde quieras que estés siempre estarás con nosotros (Conchi)
  • Aida, estarás siempre en nuestros corazones. Una pena muy grande (Menchu)
  • Una gran pérdida. Ha hecho una gran labor (Elena)
  • Querida, amiga luchadora incansable, creo que Monforte te debe mucho, siempre estarás en el recuerdo (Mila Florida)
  • Aida una pérdida muy grande (María Elisa)
  • Una brillante y luchadora persona, la echaremos de menos (Isabel Fernández Díaz)
  • Buen camino Aida. La luz celestial te acompañará siempre en tu nuevo caminar (María Isabel)
  • Buen camino Aida.Nos dejas El Camino de Invierno y tu cariño en el corazón (Mari Carceller)
  • Buen camino  Aida (Pili)
  • A   UNA   INCOMBUSTIBLE   CAMINANTA

Te fuiste en silencio, queridísima Aida, sonriente a vivir una nueva aventura, fuiste muy valiente hasta en el adiós pues cojiste sin miedo el silencioso tren.

Fuiste  tan feliz, tan cariñosa y buena como un ruiseñor cantando a una rosa.

Quemaste gozosa con ilusión tu vida, luchando incansable por cultivar amigos

Tus huertas cargadas de emoción y vida seguirán floreciendo cada primavera, para que sigan vivas las ansias infinitas que siempre tuviste de querernos tanto.

Cuidaremos los senderos del camino y los dorados trigos que sembraste, besaremos los campos tiernos y la lluvia con la misma dulzur que lo hacías tú.

Espéranos alegre, como fuiste siempre, y estaremos todos otra vez contigo. Mientras tanto soñaremos que nos llevas, como hacías ayer, por deliciosas sendas.

Tus compañeros de siempre te  enviamos al cielo recuerdos y caricias,  amapolas y besos. 

Tú bien sabes que te queremos mucho. (Juan)

  • Su huella fue muy profunda en todos nosotros a nivel personal y, sobre todo, su legado, la magnífica asociación polo camino de inverno, por el que tanto luchó y que pervivirå para siempre (Mª Luisa Vázquez)
  • Nuestro más sincero reconocimiento a la labor indiscutible de nuestra querida amiga Aida. Todos haremos el Camino contigo y siempre estarás en nuestro recuerdo (Museo Casa de Muñecas)
  • Se nos fue una gran mujer y buena persona no tengo palabras y los ojos llenos de lágrimas, me uno al dolor de los que la sienten como nosotros, siempre estará en muestro recuerdo (?)
  • Hay personas que lo dan todo y solo queda decir GRACIAS AIDA (Enrique Rojo)
  • Gran mujer llena de vida, impulsora y luchadora sin tregua por este camino sur. Su legado ahí queda (Ada)
  • Conocí a Aida Menéndez cuando estaba en el Ayuntamiento de Monforte y me hizo la presentación del libro de mi autoría "Caminando por la Sierra del Caurel". Posteriormente coincidí con ella en jornadas históricas organizadas por la Diputación de Lugo y por la Asociación del Camino a Santiago de Lugo. Me hizo socio de la Asociación del Camino de Invierno,  que ella inició. Hice algunas rutas del principio de la Asociación y sigo siendo socio. Vi, desde el primer momento, la gran visión, trabajo y fe que Aida tuvo en lo que ahora es una gran realidad "El Camino de Invierno a Santiago". Pienso que las personas pasan y sus obras queda. Veo que la Asociación sigue con mucho dinamismo. Sólo me queda acompañar a su familia y todos los de la Asociación en el  sentimiento (Antonio)
  • Ha sido una gran luchadora. La echaremos  de menos, pues era el alma de la asociación por la que tanto luchó (Conchi)
  • Buen camino, querida Aida, mientras el camino dure, tu estaras con nosotros (Dosinda)
  • Muchas gracias por haber luchado tanto para sacar el camino adelante, Dios tendrá en cuenta tu esfuerzo (Carmucha)
  • Donde estés nos guiarás en este camino (Carmen)
  • Desafortunada su marcha, quedaba todavía camino por recorrer (?)
  • Solo soy un humilde peregrino. Nunca pensé hacer la etapa de ayer, tan difícil fue me detuve y saqué de la mochila agradecimiento, recuerdo y amistad. No sigo a la que va delante, en el cruce las flechas nos marcaron distintos caminos. El gran creador de la vida sabrá mi tiempo, pero respeta sentirme compañero. Estando allí en ese momento, que llegaban muchas personas a rendir cariño a nuestra Presidenta. Cuando llegó todo el grupo de compañeros sentí la emoción de estar enormemente agradecido. Gracias (Francisco)
  • Ela a nosa amiga e compañeira de camiñatas, creo que se merecia que a acompañaramos na última etapa do camiño, quédanos a sua forza pa seguir (Luis)
  • Luchó  y lo consiguió. Nos deja un maravilloso  legado. Siempre estará  presente (Mª del Carmen)
  • Aída siempre estará en nuestro recuerdo. Con su alegría y su energía y con su empeño inquebrantable. Una persona muy especial (Julia Barreira)

 

FACEBOOK

  • Se hoxe en Galicia podemos gozar do Camiño de Inverno é grazas a Aida Menéndez, presidenta de Camino de Invierno por Ribeira Sacra. Canto entusiasmo, perseverancia e ilusión transmitía. Perdo unha amiga leal e traballadora e a ruta perde á súa valedora. Sinto tristeza, pero sei que será recordada polo moito que axudou a crear. Descanse en paz (Román Rodríguez)
  • Un sentido recordo a unha muller loitadora, boa e xenerosa. Descanse en Paz. Aida Menendez Lorenzo deixa un gran legado. (Elena Candia)
  • Desde la Asociación de Amigos del Camino de Santiago de la provincia de Lugo, siempre nos quedará el recuerdo de Aída luchando por su Camino de Invierno. Nuestro más sentido pésame a su familia y que tengas un Buen Camino compañera (Ángel Trabada)
  • NO PASAMENTO DE AIDA MENÉNDEZ, A PRINCIPAL PROMOTORA DO CAMIÑO DE INVERNO A COMPOSTELA. Hoxe publicamos nos xornais Faro de Vigo e La Voz de Galicia, un panexírico dedicado ao pasamento da profesora e historiadora Aida Menéndez Lorenzo, prezada amiga e compañeira no labor a prol da difusión e recoñecemento do Camiño de Inverno a Compostela, ruta de peregrinación da que a finada foi a principal promotora. Centramos este obituario no seu labor e continuada presenza na nosa comarca de Deza, na promoción do Camiño e noutras actividades culturais, colaborando coas institucións, asociacións, colectivos e particulares cando lle foi requirido, sempre de xeito entusiasta e altruísta. Bo Camiño Aida, che desexamos os que aquí ficamos percorrendo e promovendo o Camiño de Inverno que, grazas ao teu impulso e extraordinario labor, ten o necesario recoñecemento oficial desde 2016, mentres agardamos a túa ben merecida homenaxe pública por parte de quen corresponda, na que seguro estarán presentes os moitos amigos que aquí deixaches e que non te esquecemos (Daniel González Alén)
  • Lamento sinceramente el fallecimiento de AIDA MENÉNDEZ , a quién tuve de COMPAÑERA en el DAVIÑA REY, si bien durante mucho tiempo su faceta pública más conocida fue sin duda su ENORME TRABAJO en favor del RECONOCIMIENTO del CAMINO DE INVIERNO. Un abrazo fuerte para su familia. (Vicente Docasar)
  • Querida Aida ... ahora a nivel personal, como solías hacer tú conmigo tras cada actuación, traa cada logro... solo decirte que esta noche calurosa medio en vela pensando en ti me inundó. Tu recorrido vital, tu fortaleza, tu tesón, tu pasión por aquello en lo que creías, tu saber hacer, tu lucha incesante por la Cultura en todos los ámbitos, tu Orgullo de Camino de invierno y como no... siempre orgullo de estar en tus Xograres De Lemos ... viviendo cada momento, cada avance, cada logro como si fuera tu creación... y así es... esta creación, al igual que tus compañeros sois todos... cada uno de vosotros sois la semilla y el fruto para que nosotras, tanto Tere como yo, podamos ayudaros en la cosecha de vuestro éxito tras tranto trabajo, lucha incesante, unión, alegría y pasión que mostrais en cada canción, cada nota que sale de vuestras voces e instrumentos... Así querida alumna, querida AMIGA... querida ARTISTA... porque eso siempre serás para todos... estés donde estés...dicen que quien mira la vida con tanta pasión acaba iluminando todo lo que le rodea. Así es... y así eras tú..., música y amiga, sinónimo de una vida como debe ser vivida, un ejemplo de saborear cada minuto regalado. Son lágrimas de una brevedad que me cuesta encajar y que seguramente tú serías capaz de hacerlo con la etiqueta de grandeza que siempre has llevado puesta. Hasta siempre amiga... siempre nos quedaremos cortos siguiendo tus pasos, pero no dudes que yo intentaré seguirlos como bien me aconsejaste siempre... Te queremos nuestra "todoterreno" AIDA... y esta foto que un día subiste con este montaje... nunca pensé que tendría tanto significado para mi... UNA VIDA LLENA DE MÚSICA Y SONRISAS... A PESAR DE TODO... (Beatriz Vázquez)
  • REQUIEN POR AIDA MENÉNDEZ- Querida amiga Aida: Un tempo ansioso levaba desexando volver a verte e compartir intres de aprender sempre da túa sabedoría e de admirar a túa pasión por emprender e acadar importantes logros para a cidade de Monforte de Lemos,, á que con orgullo incansable tanto na profesión de docente como nos eximios cargos de Concelleira de Cultura, sendo alcalde Nazario Pin, no teu tesón por redescubrir e reconstruir o Camiño de Inverno pola Ribeira Sacra, crear o Conservatorio, recuperar a Banda de Música de Monforte, Crear a Coral Polifónica do Concello, unha Orquestra Sinfónica co alumnado, e tantas outras cousas sobranceiras como a de traer a Amancio Prada, para promocionar o Camiño de Inverno formar asociacións e presidilas a este fin, para engrandecer Monforte. Querida amiga, túa viaxe sen regreso, nos deixou có corazón raxado, pero as salientables obras conqueridas, xa fai tempo que están dando os seus froitos con un Camiño de Inverno xa prestixiado e recoñecido oficialmente, un Conservatorio con plantilla de profesorado da maioría das instrumentacións musicais, con un nutrido alumnado que acada formación para rematar sendo profesionais e de prestixio . Un gran logro para unha gran cidade. Un vídeo conservo da presentación da 1ª Revista Jacobitana - Camiño de Inverno tamén creada por ti que coa miña participación nela, quero dedicarcha como Requiem, porque nela reflicto algunhas loanzas á túa grandeza altruista, loitadora e sacrificada para poder alcanzar tanto, en troco de nada. A miña glosa no vídeo sei que so será unha pequena reseña de morea de lembranzas, que ao estar escoitando as miñas verbas os teus sorrisos e a túa semblanza quedarán indelebles e de honra da xenerosa bonhomía para sempre na vida que siga. Despídome con un prego para que me vaias gardando un lugar preto de ti, de onde estar para poder escribir outra páxina virtual na vindeira Revista Jacobitana (Germán López Quiroga)
  • Una trabajadora incansable, llevando el Camino de Invierno a lo más alto, luchando contra viento y marea, este camino se consiguió gracias a ella, su constancia, su perseverancia, su lucha..., ahí está. Gracias Aida por contar conmigo para muchas colaboraciones entorno al Camino, un placer trabajar a tu lado. Ahora te toca a ti recorrerlo de una forma especial y en ese camino, siempre estará tu nombre y tu esencia. Buen camino, Aida Menendez Lorenzo. (Beatriz Vila)
  • Nuestra querida Aida, una gran luchadora, por Nuestro querido Monforte. Gracias. Gracias. Gracias. D.E.P,  querida Aida (CM Losada)
  • Amiga, compañera y una excelente persona. (J. Manuel Rodríguez)
  • Buen camino, Aida… siempre estarás en nuestros corazones… sin duda no ha habido mejor embajadora del Camino de Invierno… gracias por poner aún más arriba el nombre de nuestro pueblo en toda España… (María Miranda Rollón)
  • El Camino de Invierno no sería lo q es sin su incansable lucha (Begoña Castro Méndez)
  • Siempre permanecerá su lucha por el Camino de Inverno.... (Nélida Espeleta)
  • Luchadora incansable por el Camino de Invierno y de Monforte. Permanecerás siempre viva en nuestro recuerdo. (Mercedes Marcos Fernández)
  • Descansa en paz Aida, los monfortinos te estaremos siempre muy agradecidos por tu gran labor (Mª José Martín)
  • Que ese camino que emprendes este lleno de entusiasmo y buen hacer como el que has compartido con nosotros.Tu legado perdurará en el tiempo!!!!! (Antonieta López)
  • Una grandísima persona , que será recordada eternamente a la que la Ribeira Sacra le debe mucho , su legado perdurará por siglos. Muchas gracias Aída, por dejar huella y futuro. (Ray Fernández)
  • Fue una impresionante Concejala en el Ayuntamiento de MONFORTE de LEMOS. Mujer luchadora y amante de la cultura. Esperemos que el tiempo no borre el "caminito " (J. Luis Campos Vázquez)
  • Gracias por todo su trabajo y pasión en favor do "Camiño De Inverno" (Mª Ángeles González)
  • Muller incansable, loitadora ata o ultimo momento! , Deixanos o legado do camiño de inverno! (Javi Chavian)
  • Descansa en Paz. E grazas por todo o traballo sobre o camiño dw Inverno e todos os teus logros, que disfrutaremos na tua memoria. (Belén Vázquez Caseiro)
  • Nuestra presidenta y amiga Aida siempre estarás con nosotros en el camino (Conchi de Oliveira García)
  • La Auténtica Hacedora del Camino de Invierno. (Mª del Carmen Martínez)
  • Una enamorada de la ciudad de Monforte, gran luchadora por la cultura de nuestra ciudad, una trayectoria de vida. Su espíritu inundará para siempre y guiará a los peregrinos en el camino de Santiago de Invierno (Esther Luaces)
  • Una gran luchadora, impulsora como nadie del Camino de Invierno! (Ana Núñez García)
  • Una enamorada de Monforte, gran luchadora por la cultura de nuestro pueblo, una trayectoria de vida. Su espíritu inundará para siempre y guiará a los peregrinos en el Camino de Invierno. (Rosa González Roca)